نحوه مطالعه درس ریاضی (ویژه گروه‌ علوم تجربی)

2-1. باور کنید ریاضی “خوشمزه” است

توصیه اکید ما قبل از ورود به مطالعه درس ریاضی، تصویرسازی مثبت نسبت به این درس است. البته این اصل می تواند برای شروع مطالعه هر کتابی به عنوان یک کلیدطلایی مطرح شود. به کتاب ریاضی خود علاقه‌مند شوید و او را دوست بدارید. سعی کنید تصاویر ذهنی منفی خود را در مورد ریاضیات دور بیندازید؛ تصاویری از قبیل “من ریاضی را نمی فهمم”، “ریاضی درس سختی است” و “من ریاضی را دوست ندارم” را کنار گذاشته و تلاش کنید با مطالعه ریاضی، حس خوشایندی را تجربه کنید حتی اگر این حس، ساختگی و تلقینی باشد. در روزهای اول شاید مضحک به نظر برسد یا شاید تصور کنید بی‌فایده است، اما باور کنید که این حس برای شما عاملی محرک و تسریع بخش در فهم ریاضیات خواهد شد و به زودی، از مطالعه ریاضیات عمیقا لذت خواهید برد.

2-2. مطالعه درس ریاضی: “موضوعی” یا “فصل به فصل” ؟

ریاضیات درسی است که مبانی آن از نخستین سال‌های مدرسه شروع می شود و تا سال دوزادهم ادامه می‌یابد؛ به عنوان مثال عملگرهای اصلی در ریاضیات شامل جمع و تفریق، ضرب و تقسیم از همان سال‌های ابتدایی تا به امروز همراه ما هستند. این تصویر از ریاضیات شاید کمی نگران کننده به نظر برسد اما باید توجه کنید که برخلاف نظر اکثر دانش‌آموزان، ریاضی یک درس خوش رفتار است که اگر مبانی‌اش را صحیح بیاموزید و با تمرین کافی، یادگیری خود را عمق ببخشید، همواره در ذهنتان نقش خواهد بست.
برای مطالعه درس ریاضی برای کنکور، نخست باید به یادگیری مبانی ریاضیات کنکور بپردازید. مبانی ریاضیات، مفاهیمی هستند که به عنوان پایه و اساس در کتاب‌های درسی گنجانده شده است. بنابراین تسلط بر مفاهیم بیان شده در کتاب درسی، سنگ بنای یادگیری صحیح ریاضیات است. سوالی که پیش می‌آید این است که آیا باید کتاب‌های درسی را به صورت فصل به فصل بخوانیم یا موضوعی؟ یعنی بهتر آن است که از نخستین فصل کتاب ریاضی1، “مجموعه، الگو ودنباله”، شروع کنیم و به ترتیب پیش برویم یا تمام فصول به هم پیوسته از دهم تا دوازدهم را به صورت موضوعی مطالعه کنیم؟ قطعاً مطالعه موضوعی برای درس ریاضیات، بازده بهتری خواهد داشت.

2-2-1. مطالعه موضوعی درس ریاضی، صفر تا صد

در گروه علوم تجربی، می‌توان ریاضیات را در 12 فصل به صورت موضوعی طبقه‌بندی کرد. در جدول 1، مباحث موضوعی درس ریاضی به تفکیکِ فصول مربوطه در هر کتاب و تعداد سوالات کنکور آمده است. همانطور که در جدول مشاهده می‌کنید، برخی مباحث نظیر “تابع” و “مثلثات” از پایه دهم آغاز و تا پایه دوازدهم ادامه می‌یابند و موضوعاتی مانند “مجموعه، الگو و دنباله” تنها در یک کتاب مورد بررسی قرار می‌گیرند. توصیه می‌کنیم یک نسخه‌ی دست‌نویس یا چاپ شده از این جدول را در سال کنکور همراه خود داشته باشید؛ به این ترتیب ضمن در اختیار داشتن بودجه بندی درس ریاضی برای کنکور، می‌دانید برای هر مبحث باید به کدام کتاب مراجعه کنید.

جدول1. بودجه بندی سوالات ریاضی در کنکورگروه علوم تجربی

بررسی این بودجه بندی به شما کمک می‌کند برای مطالعه مباحث، با توجه به تعداد تست‌های آن در کنکورهای سال‌های گذشته، زمان مناسبی را صرف کنید؛ به عنوان مثال برای مبحثی مانند “مثلثات” قاعدتاً باید زمان بیشتری را نسبت به مبحث “شمارش بدون شمردن” اختصاص بدهید.
اگر این مقاله را در ابتدای سال تحصیلی می‌خوانید و زمان کافی برای مطالعه‌ی درس ریاضی در اختیار دارید، بهتر است تصمیم راجع به حذف برخی مباحث را به تعویق بیندازید و با برنامه ریزی دقیق، سعی در مطالعه‌ی تمام مباحث به صورت جامع داشته باشید. اما اگر زمان کافی ندارید و به اجبار تصمیم گرفتید برخی مطالب را حذف کنید، مباحثی را انتخاب کنید که:

• تسلط کمتری روی آن‌ها دارید و فرآیند یادگیری شما در آن‌ها‌ به کندی صورت می‌گیرد.
• با وجودی که در کتاب‌های بیشتری مورد بحث قرار گرفتند، اما تا کنون سوالات کمتری را در کنکور سراسری به خود اختصاص داده اند مانند تابع.

بهتر است برای مطالعه موضوعی، همراه با کتاب ریاضی 3، هر مبحث را همگام با کلاس‌های مدرسه جمع‌بندی کنید. به عنوان مثال ریاضی 3 با مبحث تابع آغاز می‌شود؛ در مطالعه موضوعی مقصود آن است که همراه با آموزش‌های معلم ریاضی 3 در مدرسه، مبحث تابع را از کتاب ریاضی 1 و 2 نیز مطالعه داشته باشید. به همین ترتیب پیش بروید و مباحث را به ترتیب جمع‌بندی کنید.

 2-3. تمرین و تکرار، شاه کلید یادگیری عمیق در مطالعه درس ریاضی

در بخش قبل در خصوص مباحث و نحوه مطالعه موضوعی درس ریاضی به طور مفصل صحبت کردیم. اکنون این سوال پیش می‌آید که برای مطالعه موضوعی هر مبحث، باید از کجا آغاز کنم؟چگونه می‌توانم هر مبحث مانند “مثلثات” را به صورت عمیق یاد بگیرم؟

همانطور که پیش‌تر نیز بیان شد، در ابتدا لازم است هر مبحث را به صورت دقیق از کتاب درسی مطالعه کنید تا مبانی آن را به طور کامل دریافت کنید. پیشنهاد می‌کنیم حتما تمام سوالات کتاب درسی را تک به تک مورد بررسی قرار بدهید و سعی کنید هدف هر سوال را به صورت یک نکته برای خود یادداشت کنید.

پس از مطالعه دقیق کتاب درسی، می‌توانید سراغ سوال‌های نهایی، کنکور سراسری و آزمون‌های آزمایشی، سوالات جزوه معلم خود و کتاب‌های کمک آموزشی بروید. در مطالعه ریاضی، تکرار مبانی آموخته شده به وسیله حل سوالات متعدد، شاه کلید یادگیری محسوب می‌شود. بسیار مهم است که در نخستین گام‌ها، برای حل سوالات ریاضی هیچ محدودیتی از نظر زمانی، برای خود قائل نشوید و با فراغ بال و طیب خاطر به تلاش برای حل سوال بپردازید حتی اگر حل یک سوال، یک ساعت از شما زمان ببرد. در گام‌های بعد سعی کنید مدت زمان پاسخگویی به سوال را محدود در نظر بگیرید و رفته رفته این محدودیت را بیشتر کنید. با این کار از شما می‌خواهیم با خود مهربان باشید و اجازه بدهید مغز شما به آرامی در معرض محدودیت زمانی (تست‌های سرعتی) قرار بگیرد تا به این ترتیب بهتر پاسخ بگیرید.